|
Биринчидан, унутиш бевосита юз беради. Масалан, одам рамазон ойида рўзалигини унутиб, нимадир еб, ичиб қўяди. Ёки кимдир хотираси заифлашгани туфайли ўқиган Қуръонини ё берган ваъдасини эсидан чиқариб юборади. Бу каби унутишларга жазо йўқ. Улар Пайғамбар с.а.в.нинг «Умматимдан олиб ташланди...», деган ҳадисларига киради. Аллоҳ бундай унутиш учун жазоламайди.
Иккинчидан, унутиш кишининг ўз ихтиёри билан содир бўлади. Масалан, кимдир ўз ишлари билан овора бўлиб намоз вақтини ўтказиб юборади. Ёки кимдир ҳеч қандай касал бўлмаса ҳам, эътиборсизлигидан келиб чиқиб, ёдлаган Қуръонини эсидан чиқаради. Яна кимдир ўзининг ишлари билан овора бўлиб, ваъдасини унутади. Бундай унутишлар учун жазо бор. Улар оятда айтилган ўша дуога алоқадор унутишлардир.
رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا
(Парвардигоро, бизни азобингга гирифтор айлама!).
Хато (билмасдан қилинган иш) ҳам икки турли бўлади:
Биринчиси, бехосдан қилинган хато. Масалан, булутли кунда кимдир кун ботди, деб ўйлаб оғзини очиб юборади. Кимдир саҳрода ёмғирли кунда қиблани аниқлай олмай бошқа тарафга қараб бомдод намозини ўқийди. Қуёш чиққанидан кейин ўзининг бошқа тарафга қараб намоз ўқиганини англайди. Яна кимдир зеҳни пастлиги ёки тили норавонлиги туфайли тўғри қироат қила олмайди. Яна кимдир бир хато ишни тўғри, деб қилади. Масалан, саҳродан кимдир келиб, Пайғамбар с.а.в. билан намоз ўқийди ва намознинг ичида туриб, аксириб юборган одамга, саломат бўлинг, деб юборади. Бундай дейиш намозни бузишини билмайди. Чунки шаҳардан узоқда яшагани ва ўргатадиган одам бўлмагани туфайли ҳали бу ҳақда эшитмаган бўлади. Мана шу каби ишлар Пайғамбар с.а.в.нинг «Умматимдан олиб ташланди...», деган ҳадисларига киради.
Иккинчиси, кимдир атайин тескари иш қилади. Яъни, ўз ихтиёри билан шариатга зид иш қилади. Масалан, рамазонда кун ботишидан олдин билиб туриб, оғзини очиб юборади ёки зарур шаръий ҳукмларни ўрганишга қодир бўла туриб ўрганмайди-да, билиб туриб, Аллоҳ тақиқлаган ишларни қилаверади.
Банда Павардигорига айнан мана шундай хатолари учун азобламаслигини сўраб дуо қилади.
رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا
(Парвардигоро, бизни азобингга гирифтор айлама!), деган муборак оятдаги хато сўзи мана шундай маънони англатади. Бу оятнинг якунидан ҳам кўриниб турибди.
226-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232